Երևանի Ս․ Գրիգոր Լուսավորիչ մայր եկեղեցին կառուցվել է 1996–2001 թթ․: Ճարտարապետն է Ստեփան Քյուրքչյանը: Կառուցումը իրականացվել է մտահղացմամաբ երջանկահիշատակ Վազգեն Ա Պալճյան Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի:
Հայաստանում քրիստոնեությունը պետական կրոն հռչակելու 1700-ամյակին ընդառաջ, 1989 թ․ հուլիսի 14-ին Մայր Աթոռ Ս. Էջմիածնի Գերագույն հոգևոր խորհրդը և ճարտարապետական հանձնաժողովը համատեղ նիստում որոշում են Երևանում կառուցել մեծաշուք եկեղեցի՝ հայկական դասական ճարտարապետական ոճի հիման վրա, որում շուրջ երկու հազար հինգ հարյուր հավատացյալներ կկարողանան միատեղ աղոթել:
Օղակաձև զբոսայգում մայր եկեղեցու կառուցման համար Երևանի քաղաքապետարանը 1990 թ․ հատկացրել է 1,5 հա տարածք:
Մայր եկեղեցու կառուցման տեղում 1990 թ․ մարտի 31-ին երջանկահիշատակ Վազգեն Ա կաթողիկոսի օրհնությամբ տեղադրվել է հուշաքար: Վեհափառ Հայրապետն իր խոսքում ասել է. «Իմ հայացքն ուղղելով դեպի մոտ ապագան, մոտ տասը տարի հետո, իմ հոգու աչքերով տեսնում եմ այն հոյակապ տաճարը, որ պիտի բարձրանա այստեղ, և սուրբ խաչը պիտի սլանա դեպի երկինք: Հավանաբար ես այստեղ չեմ լինելու, բայց գուցե կհիշեք ինձ այդ օրը» («Էջմիածին», 1990, դ 1–2):
1990 թ․ ապրիլին մայր եկեղեցու կառուցման համար հայտարարված մրցույթում ներկայացվել է 33 նախագիծ Հայաստանի Հանրապետությունից և սփյուռքից:
1991 թ․ փետրվարին մրցութային հանձնաժողովը մրցանակի է արժանացրել Ստեփան Քյուրքչյանի և Արտակ Ղուլյանի նախագծերը: 1992 թ․ հոկտեմբերի 8-ին մրցութային հանձնաժողովը, Վազգեն Ա կաթողիկոսի մասնակցությամբ և հավանությամբ ընտրել է Ստեփան Քյուրքչյանի նախագիծը: 1996 թ․ փետրվարի 29-ին սկսվել են նախնական շինարարական աշխատանքները:
1997 թ․ ապրիլի 7-ին, Աստվածածնի Ավետման տոնակատարության օրը, Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս Գարեգին Ա-ի հանդիսապետությամբ կատարվել է եկեղեցու հիմնարկեքը:
2000 թ․ հունիսի 26-ին Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս Գարեգին Բ Ներսիսյանն օծել է եկեղեցու խաչերը, 2001 թ․ սեպտեմբերի 23-ին՝ եկեղեցին, և մատուցել անդրանիկ Պատարագը:
Համալիրում գերիշխող և նրա ճարտարապետական կերպարի հիմնական որոշիչ ծավալը կենտրոնագմբեթ եկեղեցին է՝ ամենախոշորը հայկական եկեղեցիների շարքում: Եկեղեցու հատակագծային ու ծավալային հորինվածքի հիմքը քրիստոնեկան կրոնի խորհրդանշան խաչն է:
Գավթում են պահվում 2000թ․ Նեապոլի Ս. Գրիգոր Հայի եկեղեցուց Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս Գարեգին Բ Հայրապետի բերած Գրիգոր Ա Լուսավորչի մասունքները:
Համալիրի գլխավոր եկեղեցին կառուցվել է Ռիչարդ Ալեքսանդր Մանուկյան և Լուիզա Մանուկյան Սիմոնեի նվիրատվությամբ` ի հիշատակ իրենց հանգուցյալ հոր` Ալեքս Մանուկյանի և կնոջ` Մարի Մանուկյանի: Երկու մատուռների կառուցումն ավարտվել է Նազար և Արտեմիս Նազարյանների, Գևորգ և Լինդա Գևորգյանների նվիրատվությամբ, իսկ զանգակատունը կառուցվել է Էդուարդո Էռնեկյանի նվիրատվությամբ:
Այժմ, Մայր Տաճարի հիմնանորգությամբ պայմանավորված Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ մայր եկեղեցում են մատուցվում Հայրապետական պատարգներ, ձեռնադրություններ և այլ եկեղեցական արարողություններ:
Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ մայր եկեղեցին գտնվում է Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի ենթակայության ներքո:
2004 թ. օգոստոսի 20-ից Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Բ Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի բարձր տնօրինությամբ Երևանի Ս. Գրիգոր Լուսավորիչ Մայր եկեղեցու հոգևոր տեսուչ է նշանակվել Գերաշնորհ Տ. Անուշավան եպիսկոպոս Ժամկոչյանը:
Ֆեյսբուքյան էջ՝ Երևանի Սբ. Գրիգոր Լուսավորիչ Մայր Եկեղեցի/St. Gregory Illuminator Cathedral