Այսօր Հայաստանյայց եկեղեցին սփռված է աշխարհի տարբեր մայրցամաքներում: Դարեր շարունակ, փախչելով հալածանքներից, իսկ վերջին ժամանակներում` 1915-1923 թթ.՝ ցեղասպանությունից, հայերը հիմնել են համայնքներ և կառուցել եկեղեցիներ այն վայրերում, որտեղ ճակատագրի բերումով հայտնվել են:
Քանի որ հայերի քանակը ժամանակի ընթացքում փոփոխվել է, եկեղեցին փորձել է հոգալ իր ժողովրդի կարիքները:
Եկեղեցին ունի հատուկ նվիրապետական կարգ, որը պահպանում է հավասարակշռությունը նրա ներսում: Այս հավասարակշռության կենտրոնը միշտ եղել է Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսությունը, իսկ եկեղեցու սիրտը, որտեղից այն ստանում է իր կենսատու ուժը, Հայաստանյայց Եկեղեցու կենտրոնն է` Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածինը:
Հայաստանյայց եկեղեցին փոխվել և զարգացել է` հոգալու հավատացյալ ժողովրդի կարիքները 1700-ամյա պատմության ընթացքում:
Վարչականորեն մեծ գործ է կատարվել` ընդգրկելու համար հավատացյալների լայն շրջանակ: Այսօր եկեղեցու վարչական կառույցում ընդգրկված են և՛ հոգևորականներ և՛ աշխարհականներ: Աշխարհի ցանկացած մասում, որտեղ կան հայկական Եկեղեցիներ եւ հավատացյալներ, այնտեղ գոյություն ունի թեմ, որը ղեկավարվում է առաջնորդի կողմից: Յուրաքանչյուր թեմ բաղկացած է ծխերից և համայնքներից:
______________________
ՀԱՅ ԱՌԱՔԵԼԱԿԱՆ ՍՈՒՐԲ ԵԿԵՂԵՑՈՒ ԹԵՄԱԿԱՆ ԱՌԱՋՆՈՐԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ